Co drugi polski edukator dał swojej placówce jedynkę, oceniając gotowość szkół do startu nauczania zdalnego. Przygotowywanie zdalnych zajęć zajmuje dużo więcej czasu i wyczerpuje psychicznie, a głównym utrudnieniem okazują się problemy z zapleczem technicznym u dzieci. Z drugiej strony przymus nauczania zdalnego zmienia nawyki edukatorów i pozwala liczyć, że oświata stanie się bardziej nowoczesna. To tylko niektóre wnioski z ankiety, którą przeprowadziliśmy wśród polskich nauczycieli.

Między 27 kwietnia a 24 maja 2020 roku zebraliśmy głosy trzystu nauczycieli z całej Polski. Poniżej podsumowujemy rezultaty naszej ankiety oraz kilkunastu wywiadów pogłębionych, które przeprowadziliśmy.

• 70,1% ankietowanych przed pandemią wcale nie prowadziło nauki zdalnej.
• Blisko połowa (49,3%) wystawiła szkole notę 1/5, jeśli chodzi o przygotowanie do nauczania zdalnego w momencie, gdy zapadła decyzja o zamknięciu szkół.
• Wsparcie ze strony instytucji rządowych było niewystarczające w ocenie 81% ankietowanych. Z drugiej strony pomoc kolegów 48% ankietowanych oceniło na plus.
• W ocenie 58% ankietowanych nauczanie zdalne jest “zdecydowanie trudniejsze”.
• Wg 84% przygotowywanie zajęć zdalnych zajmuje zdecydowanie więcej czasu.
• Są dwa podejścia do spędzania czasu na kontakcie z uczniami – w modelu zdalnym prawie połowa (45%) nauczycieli poświęcała go więcej, a drugie tyle (47%) – mniej.
• Ok. 40% nauczycieli oceniło stopień przeniesienia przez siebie zajęć na model zdalny oraz realizacji programu na 5 (w skali 1-5). Drugie tyle przyznało sobie “czwórkę”.

Nauczanie zdalne: główny problem

Tym, co najczęściej utrudniało prowadzenie zajęć zdalnych, okazał się brak zaplecza technicznego u dzieci (72%). Uczniom brakowało komputerów (czasem nie mieli ich wcale, a czasem musieli dzielić się sprzętem w domu). Występowały też problemy z internetem, zwłaszcza na wsi – internet mobilny okazywał się za wolny, a pakiety danych nie pokrywały większego zapotrzebowania.

Popularne formy nauczania zdalnego

Edukatorzy, których pytaliśmy, relatywnie rzadko sięgali po „stereotypowe” formy nauczania zdalnego takie jak przesyłanie kart pracy do wydruku. Królował e-dziennik (69,8%), praca w narzędziach do współpracy zespołowej (66,1%) i przesyłanie nagrań wideo/udostępnianie webinarów (57,7%). 39,3% ankietowanych tworzyło materiały z użyciem dedykowanych narzędzi edukacyjnych takich jak Genially.

Nauczyciele musieli w większości sami wyszukiwać, testować i opanowywać nowe narzędzia. Dodatkowe obciążenie spotykało nauczycieli informatyki, którzy nagle zaczynali pełnić funkcję wsparcia IT dla nauczycieli, ale też rodziców. Polskim edukatorom brakowało wsparcia rządu i dyrekcji, za to istotna stała się samopomoc koleżeńska i wymiana doświadczeń, także online.

Edukatorzy, których pytaliśmy, relatywnie rzadko sięgali po „stereotypowe” formy nauczania zdalnego takie jak przesyłanie kart pracy do wydruku. Królował e-dziennik (69,8%), praca w narzędziach do współpracy zespołowej (66,1%) i przesyłanie nagrań wideo/udostępnianie webinarów (57,7%). 39,3% ankietowanych tworzyło materiały z użyciem dedykowanych narzędzi edukacyjnych takich jak Genially.

Nauczyciele musieli w większości sami wyszukiwać, testować i opanowywać nowe narzędzia. Dodatkowe obciążenie spotykało nauczycieli informatyki, którzy nagle zaczynali pełnić funkcję wsparcia IT dla nauczycieli, ale też rodziców. Polskim edukatorom brakowało wsparcia rządu i dyrekcji, za to istotna stała się samopomoc koleżeńska i wymiana doświadczeń, także online.

Nauczanie zdalne a kondycja psychiczna

W toku naszej ankiety i wywiadów pogłębionych szybko pojawił się temat obciążenia psychicznego – i dzieci, i nauczycieli. Edukatorzy opowiadali o pracy 12-14 godzin dziennie, zwłaszcza na początku pandemii, i idącym w parze z tym wycieńczeniu, braku czasu dla rodziny oraz niekiedy konieczności sięgania po środki uspokające. Ciężaru dokładała presja społeczna, a także obawa o brak rekompensaty za dodatkowy czas pracy i wydatki. Częstym problemem polskich nauczycieli były niedostatki lub braki sprzętu służbowego, który nadawałby się do pracy zdalnej.

Trudności w pracy z uczniami w nauczaniu zdalnym

Przeładowani zadaniami uczniowie, którzy przebywali w izolacji od rówieśników i nie mogli liczyć na pomoc nauczyciela, szybko tracili zapał do pracy – zwłaszcza gdy widzieli, że nieoddanie pracy nie ma dużych konsekwencji. Część obszernej podstawy programowej okazała się bardzo trudna do zrealizowania. Maluchy nie potrafiły nauczyć się pisania liter, na muzyce ciężko było realizować np. zajęcia z tańca, a przedmioty zawodowe wymagały użycia pomocy dydaktycznych, którymi uczeń nie dysponuje. Nauczyciele skarżyli się na brak wsparcia metodyków oraz konieczność eksperymentowania ze skutecznością różnych podejść do zajęć.

Obiecujące perspektywy nauczania zdalnego

Chociaż wyniki naszej ankiety i wywiadów pogłębionych ukazały przede wszystkim problemy, są i plusy nagłego wprowadzenia nauczania zdalnego. Pandemia wymusiła zmianę podejścia edukatorów, którzy byli niechętni nowoczesnym rozwiązaniom, i wzbogaciła wiedzę i warsztat wszystkich nauczycieli. Poza tym, jak ujęła to jedna z zapytanych nauczycielek, “są dzieci, które w nauczaniu zdalnym rozkwitły”. Na zrównaniu szans skorzystały też np. dzieci obłożnie chore.

Ankietowani przez nas mówili, że widzą sens wprowadzenia nauczania zdalnego na stałe, np. w układzie “tydzień co dwa miesiące”. Dostrzegali też zalety np. zdalnych rad pedagogicznych. Przed powrotem pandemii i nauki zdalnej sugerują doposażenie nauczycieli i dzieci, przygotowanie spójnych wytycznych na poziomie szkół i krajowym, oraz zadbanie o pomoc metodyków.

W Skriware liczymy, że w roku szkolnym 2020/2021 uda się powtórzyć tego rodzaju ankietę, by ocenić, jak zmienia się skuteczność nauczania zdalnego. W końcu na naszych oczach odbywa się być może jedna z największych transformacji w historii polskiej oświaty!

Jeśli jesteście zainteresowani bezpłatnym pobraniem pełnego, obszernego raportu z naszej ankiety, znajdziecie go na stronie https://bit.ly/SkriRaport.